بررسی تطبیقی متن مصباح‌الهدایة کاشانی با نهج‌البلاغه برپایة نظریة بینامتنیت ژنت

نظریه ترامتنیتِ ژرار ژنت از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون ادبی است. این رویکرد در محور بینامتنیت خود، سه نوع پیوند «آشکارا ـ تعمدی»، «پنهانی ـ تعمدی» و «ضمنی» را در میان دو متن مطرح می‌کند. در حوزة مطالعات ادبی نیز در موضوع اثرپذیری متون از یکدیگر، نکات مهمی در صنعت‌های ادبی مانند اقتباس، تضمین، حل، درج، تلمیح و گاهی سرقت‌های ادبی مطرح می‌شود که همواره اهل بلاغت به آنها توجه داشته‌اند. کتاب مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه از عزالدین محمود کاشانی (متوفی 735 ق) جایگاهی استوار در مطالعات عرفان اسلامی دارد. این اثر برپایة نظریة ژنت در مباحث اصلی عرفانی، تعریف اصطلاحی از واژه‌های عرفانی، هر سه نوع اثرپذیری را از نهج‌البلاغه داشته است. در این مقاله سعی می‌شود از این دیدگاه چهار فصل از کتاب نامبرده بازخوانی شود. با‌توجه‌به آنچه بیان می‌شود می‌توان گفت نهج‌البلاغه اَبَرمتنی است که کاشانی با توجه و توسل به آن، مصباح‌ الهدایه و مفتاح الکفایه را تألیف کرده است. حضور کلام مولا علی (ع) در بیشتر سطرهای این اثر پررنگ و انکارناپذیر است. شیوة تحقیق در این پژوهش تحلیلی ـ توصیفی است که با بررسی تطبیقی و ارائة شواهد انجام می‌شود.